دختر کوروش - معرفی پارس، ماد، ایلام، آشور، بابل و لیدی

پارس
پارسیان که از نژاد آریایی بودند، در آغاز هزاره یکم پیش از میلاد به ایران آمدند ودر پایان سده هشتم قبل از میلاد در سرزمینی که بعدها به نام خود ایشان پارس نامیده شد ساکن شدند وکم کم به تشکیل دولتی محلی آغاز کردند و به زودی به رؤسای خود عنوان شاه انشان دادند. هرودتوس اشاره می کند که « پارسیان، هخامنش را نخستین پادشاه خود می خوانده اند. وی از قبیله پاسارگادی بوده است و در زمان او برای نخستین بار، از پارسیان در میان دشمنان پادشاه آشور، نام برده می شود». در پیرامون 675 پیش از میلاد، چیش پش پسر هخامنش بجانشینی او رسید و خود را شاه انشان نامید و از پادشاه ماد اطاعت نمود و بدو باج پرداخت. در زمان او سپاه پارس در جزو لشکریان پادشاه ماد خدمت می کردند. در این دوران ضعیف شدن دولت ماد درمقابل آشوریان، سبب گردید تا چیش پش، آرام آرام بنیاد فرمانروایی پارسیان را چه در پارس و چه در انشان استوارتر سازد. گمان می کنند که وی پیش از مرگش در640 پیش از میلاد، پادشاهی انشان و پارس را میان دو پسرش کورش( یکم ) و آریارمنه بخش کرده است. پس از کورش(یکم)تاج وتخت وی برای پسرش کمبوجیه(یکم)برجای ماند. کمبوجیه(یکم) نیز مانند دیگر پادشاهان پارس وانشان سربفرمان هووخشتر شاهنشاه ماد داشت. وی در سال 591 پیش از میلاد، با ماندانه دختر ولیعهد شاهنشاه ماد، زناشویی کرد و چون یکسال از این پیوند سپری شد، پسری بجهان آمد که نامش را کورش( دوم یا بزرگ) نامیدند. پس از مدتی کورش بزرگ توانست نخستین شاهنشاهی تاریخ جهان را بوجود آورد. به قدرت رسیدن پارسی‌ها و سلسله هخامنشی (330-550 قبل از میلاد) یکی از وقایع مهم تاریخ قدیم است. اینان دولتی تأسیس کردند که دنیای قدیم به استثنای دو سوم یونان را، در بر می گرفت.


ماد
ماد نام سرزمین و قومی آریایی بود که در بخش  غربی فلات ایران ساکن بودند. لشکرکشی های آشور به سرزمین این مهاجران جدید، سبب گردید تا در اواسط سده هشتم قبل از میلاد، وظیفه تشکیل یک دولت مرکزی به عهده دیاکو، رهبر یکی از قبایل مادی گذاشته شود. دیاکو با متحد کردن قبایل پراکنده مادی و برقراری قوانین مختلف، به عنوان اولین رهبر ماد شناخته می شود. بدین ترتیب شکل گیری دولت ماد بر پایه وحدت ملی اقوام مختلف ساکن فلات ایران را باید به عنوان مهمترین رویداد در تاریخ ایران به شمارآورد. دیاکو شهر امروزی همدان را پایتخت خویش قرار داد(پایتخت ماد در گذشته هگمتانه به معنای محل جمع شدن نام داشت و بعدها به اکباتان تغییر نام داد) و آنرا با  هفت دیوار تو در تو، استوار ساخت. سال ها بعد در زمان پادشاهی هوخشتره، برقدرت نظامی ماد افزوده شد و مرگ آشوربانیپال این فرصت را برای پادشاه ماد بوجود آورد تا با بستن پیمان دوستی با بابل بتواند علیه آشور بپاخیزد. هوخشتره در سال 614 پیش از میلاد، از کوه های زاگرس گذشت و پس از تسخیر آبادی های آشوری، شهرآشور پایتخت مذهبی آشور را در محاصره گرفت. با سقوط شهرآشور، نینوا، پایتخت آشور نیز در سال 612 پیش از میلاد، تسخیر و برای همیشه به تاریخ امپراتوری بزرگ آشور پایان داده شد و قدرت در خاورمیانه بین دو پادشاهی نیرومند یعنی ماد و بابل تقسیم گردید. سر انجام در سال 550 پیش از میلاد، دولت قدرتمند و بزرگ ماد، در دوران پادشاهی ایشتوویگو، بدست کورش بزرگ برچیده شد وجای خود را به شاهنشاهی هخامنشی سپرد.


ایلام
ایلامیان اقوامی بودند که از هزاره چهارم تا هزاره نخست پیش از میلاد، بر بخش بزرگی از مناطق جنوب غربی ایران فرمانروایی داشتند. هر تلاشی برای ردیابی نژاد ایلامی با دشواری روبرو می شود زیرا آنان نه آریایی بودند و نه سامی و شاید بتوان گفت که ایلامیان، ایلامی بوده اند با استقلالی خدشه ناپذیر. زبان ایلامیان، زبانی تکخانواده است یعنی ارتباطش با هیچ خانوادهء زبانی، اثبات نشده است گستردگی سرزمین ایلام بدرستی مشخص نیست و حتی تردید وجود دارد که آیا ایلام هرگز بصورت کشوری مستقل وجود داشته است یا نه؟ هر چند که بر بخش هایی از میان رودان نیز برای مدتی کوتاه فرمانرانده اند. گرچه مرزهای جغرافیایی ایلام به درستی مشخص نیست اما می ‌توان پنداشت اراضی ایلام در گسترده ‌ترین شکل خود، از اوایل هزاره‌ سوم تا اواسط هزاره اول قبل از میلاد، بخش‌هایی ازاستان کرمانشاه در شمال غربی تا فارس در جنوب‌شرقی و دشت خوزستان سرزمین امروزی ایران را دربر می ‌گرفته است. مرکز حکومت ایلام در شوش مستقر گردید که از حدود 4000 سال پیش از میلاد مسیح به عنوان کانون سیاسی مذهبی ساکنان دشت شوشان بنیاد نهاد شده بود. این شهر در مرکز شبکهء گسترده ایی از آبراه ها قرار داشت و در عین حال محل تلاقی راه های مهمی نیز محسوب می گردید . سفال منقوش منطقه شوش، از نقوش بسیار زیبا وموزونی است که به آغاز هزاره‌ چهارم باز می گردد. تاریخ ایلام را به سه دوره ایلام کهن، ایلام میانی و ایلام جدید طبقه‌بندی کرده‌اند. دوران ایلام کهن از اواسط سده نوزدهم پیش از میلاد آغاز می‌شود و دوران ایلام جدید با پیوستن سرزمین ایلام به شاهنشاهی هخامنشی پایان می‌گیرد.
 
آشور
آشور نام خدا و نام شهر و نام قومی سامی نژاد بود که در بخش میانی رود دجله می زیستند. پایتخت آنان نخست شهر آشور بود که در ساحل رود دجله در جنوب موصل امروزی قرار داشت و سپس نینوا (موصل امروزی) جای آنرا گرفت. در تاریخ آمده است که سامیان به دنبال آب و علفزار از جنوب شبه جزیره عربستان به سوی شمال این شبه جزیره حرکت کردند و در اواخر هزاره چهارم پیش از میلاد به میان رودان(بین النهرین) رسیدند .آشوری‌ها به‌سرعت شروع به ساخت شهرهای جدید کردند و به‌تدریج بر پیشرفت آنان در تمام زمینه‌های فرهنگی و نظامی افزوده شد. دولت آشور در آغاز تابع بود اما تاریخ از سلسله های پادشاهی آشور بعد از سال1420 پیش از میلاد یاد می کند. در اوج قدرت آشور، کشور از خاور و باختر توسعه یافت و لبنان و سوریه و فلسطین و مصر امروزی به تصرف آشوریان در آمد. ویل دورانت در تاریخ تمدن خود می‌گوید: حکومت آشور بانیپال که برمنطقه وسیع آشور، بابل، ارمنستان‌، سرزمین ماد، فلسطین‌، سوریه‌، فنیقیه‌، سومر، ایلام و مصر سایه انداخته بود، بدون تردید یکی از بزرگ‌ترین سازمان‌های اداری بود که جهان مدیترانه یا خاور نزدیک تا آن زمان به خود دیده بود. این امپراتوری قدرتمند سرانجام در612 پیش از میلاد با هجوم دو متحد ماد و بابل سقوط کرد اما یک سده نیز طول نکشید که هم ماد و هم بابل به دست کورش بزرگ فتح گردیدند.
 
بابل
بابل به معنی دروازه خدا، نام یکی از تمدن‌های باستانی ونام شهری است که در میان رودان(بین‌النهرین)، در حاشیه رود فرات قرار داشت. در سال2000 پیش از میلاد، سلسله سومریان از هم پاشید و بابلی ها سرانجام تحت سلطهء حمورابی در سال1763 پیش از میلاد، قدرت را در دست گرفتند. در زمان حمورابی شیوهء جدید مدیریت که تمرکز قدرت در مرکز و دربار بود به کار گرفته شد و قدرتی که در اختیار فرمانروایان ولایات بود به پادشاه تفویض شد و حکومت پادشاهی، مدعی داشتن سرمنشاء الهی شد. بابلی ‌ها از نژاد سامی بودند و آنان را مبدع و مخترع بسیاری چیزها می‌دانند. در تمدن بابلیان مردوک، یکی از خدایان باستانی، به ‌عنوان خدای باروری و آفرینش مطرح بود. در سال 597 پیش از میلاد، بخت‌النصر پادشاه بابل، سرزمین یهودیه را به تصرف درآورد و بسیاری از مردم را به اسارت به بابل برد. به گفته هرودتوس، باغ‌های معلق بابل از شگفتی های زمان قدیم بوده و ظاهراً به دستور بخت‌النصر ساخته شده است. گفته می شود این باغ ها را بخت‌النصر برای خوشحال کردن همسرش یعنی دختر پادشاه ماد ساخت. از حصار بابل نیزکه ارابه‌ای را می‌شد بر فراز آن راند، در نوشته های مورخان یونانی ذکر شده است. سرانجام بابل قدرتمند به دست کوروش بزرگ در سال538 پیش از میلاد فتح شد و بدستور او، یهودیان نیز از اسارت رهایی یافتند و تعداد زیادی از آنان به سرزمین های خود بازگشتند.
 
لیدی
لیدی نام منطقه‌ای باستانی در باختر آناتولی بود که در ترکیه امروزی قرار داشت و پایتخت آن شهر سارد بود. هرودتوس می نویسد که در روزگارکهن، پانزده قوم نامی در آن سامان می زیستند و آشیان هریک به نام خود ایشان خوانده می شد. اینان آمیخته ای از نژادهای بومی آسیانی و هند و اروپایی بودند و از میان آنان لودیان در آغاز سده هفتم پیش از میلاد، توانایی و شکوهمندی فراوان یافته بودند. چون لودیه سرراه بازرگانی میان آسیا و اروپا جای داشت و در کوه های آن کان های زر فراوان یافت می شد، بزودی آباد گشت و براهمیت سیاسی آن افزوده شد و لیدیه داراترین کشور منطقهء آسیای کوچک گردید. در دوران خاندان پادشاهی مرمناد ها، لودیه پیشرفت های فراوان کرد و بر دارایی و نیرومندی آن افزوده گشت. در اندکی بیش از یک قرن، سپاهیان لیدی موفق شدند تقریبأ بر مجموع آسیای صغیر مسلط شوند. آنان با بستن پیمان های اقتصادی و نظامی، یونانیان آسیایی را مجبور به اطاعت کرده بودند بی آنکه با مخالفت یونان و خدایان ایشان روبرو شوند. بخش اعظم این موفقیت ها را باید دستاورد آلیاتس در 610 تا 561 پیش از میلاد دانست. وی پس از چندین سال درگیری با پادشاه ماد بر سر دستیابی بر کاپادوکیه، سرانجام در سال 585 پیش از میلاد، با هوخشتره پیمان دوستی بست و دخترش با پسر پادشاه ماد یعنی ایشتو ویگو، زناشویی کرد. در دوران پادشاهی کرزوس پسرآلیاتس، کورش بزرگ بر مادها و پادشاه آن ایشتو ویگو  پیروزی یافت.  پادشاه لیدی به منظور مقابله با کورش بزرگ، چون خود هوادار دین یونانیان بود، برای بتخانه های بزرگ یونانی مانند دلفی پیشکش های گرانبهای فراوان فرستاد و با فرمانروای اسپارت که از مهم‌ترین شهرهای یونان بود، پیمان دوستی بست و از قدرت های دیگر منطقه، همچون بابل و مصر  طلب کمک نمود. با فتح شهر سارد در سال 546 پیش از میلاد توسط کورش بزرگ،به عمر پادشاهی بزرگ لیدی پایان داده شد.


برگرفته از: http://www.cyrusdoc.com/historyofeast.aspx